สัปปุริสธรรม 7 ของ สัปปุริสธรรม

สัปปุริสธรรม 7 ประกอบด้วย

  • ธัมมัญญุตา เป็นผู้รู้จักเหตุ
  • อัตถัญญุตา เป็นผู้รู้จักผล
  • อัตตัญญุตา เป็นผู้รู้จักตน
  • มัตตัญญุตา เป็นผู้รู้จักประมาณ
  • กาลัญญุตา เป็นผู้รู้จักกาล
  • ปริสัญญุตา เป็นผู้รู้จักบริษัท
  • ปุคคลัญญุตา เป็นผู้รู้จักบุคคล

สัปปุริสธรรม 7 นี้ มีบรรยายอยู่ในสังคีติสูตรในพระไตรปิฎก สังคีติสูตรนี้เป็นพระสูตรที่รวบรวมธรรมะมากมาย เป็นการบรรยายแจกธรรมเป็นหมวดๆ โดยพระสารีบุตร อาจนับได้ว่า สังคีติสูตรเป็นต้นแบบของการสังคายนาพุทธศาสนาในยุคแรกๆ

ภิกษุผู้ประกอบด้วยสัปปุริสธรรม 7 ข้อนี้ เป็นผู้ประกอบด้วยสังฆคุณเป็นผู้ควรแก่ของคำนับ คือ เป็นผู้ควรรับของที่เขานำมาถวาย

นอกจากนี้ ยังมีธรรมะอีกหมวดหนึ่งซึ่งคล้ายกัน คือได้มีการบรรยายถึง พระเจ้าจักรพรรดิว่าทรงประกอบด้วยองค์ 5 ประการ ย่อมทรงยังจักรให้เป็นไปโดยธรรม จักรนั้นย่อมเป็นจักรอันมนุษย์ผู้เป็นข้าศึกใดๆ จะต้านทานมิได้ และแม้พระพุทธเจ้าก็ทรงประกอบด้วยธรรม 5 ประการเหล่านี้ ย่อมทรงยังธรรมจักรชั้นเยี่ยมให้เป็นไปโดยธรรม ธรรมจักรนั้นย่อมเป็นจักรอันสมณะ พราหมณ์ เทวดา มารพรหม หรือใครๆ ในโลก จะคัดค้านไม่ได้ ธรรม 5 ประการนี้ได้แก่

  • ธัมมัญญุตา เป็นผู้รู้จักเหตุ
  • อัตถัญญุตา เป็นผู้รู้จักผล
  • มัตตัญญุตา เป็นผู้รู้จักประมาณ
  • กาลัญญุตา เป็นผู้รู้จักกาล
  • ปริสัญญุตา เป็นผู้รู้จักบริษัท